Pogotowie rodzinne - opieka nad dzieckiem

Pogotowie rodzinne w systemie opieki nad dzieckiem czyli W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze rodzinnym umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony, o kolejne trzy miesiące.

W czasie pobytu dziecka w pogotowiu rodzinnym rodzina zastępcza przy współpracy z PCPR lub MOPS, a także sądem rodzinnym ma obowiązek wyjaśnić sytuację rodzinno-prawną dziecka tak, aby mogło ono wrócić do rodziców biologicznych, zostać przysposobionym lub zostać umieszczonym w rodzinie zastępczej.

Pogotowie rodzinne powstaje zawsze w sposób pozasądowy na mocy umowy cywilno-prawnej, do której mają zastosowanie przepisy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Umowa zawierana jest pomiędzy pogotowiem rodzinnym, a Starostą powiatu na terenie którego zamieszkuje rodzina. Umowa każdorazowo określa uprawnienia i obowiązki rodziny zastępczej. Dzieci do pogotowia rodzinnego kieruje PCPR lub MOPS.1

Rodzina zastępcza pełniąca zadania pogotowia rodzinnego może pełnić również funkcję ?zwykłej? rodziny zastępczej. Funkcje pogotowia rodzinnego nie może pełnić osoba całkowicie niezdolna do pracy. Rodzina zastępcza nie może oddawać powierzonego jej dziecka do żłobka ani odmówić przyjęcia dziecka do lat 10 przywiezionego przez policję, bez zgody rodziców w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia dziecka, porzucenia dziecka, gdy nie jest możliwe ustalenie tożsamości rodziców lub miejsca ich pobytu.

Wówczas w ciągu 24 godzin rodzina zastępcza ma obowiązek zawiadomić sąd rodzinny oraz PCPR/MOPS, który ma obowiązek niezwłocznie zająć się wyjaśnieniem sytuacji rodzinno- prawnej dziecka.
W zakresie tak rozumianej opieki wchodzi pomoc dotkniętym przez los ludziom biednym, chorym, bezdomnym, samotnym. Opieka jako pomoc wynika z jej naczelnych wartości, do których autor zalicza altruizm, jako gotowość niesienia pomocy innym ludziom, uznanie podniosłości i godności podopiecznych oraz gotowość dzielenia z nimi losu.

Bardzo ważnym aspektem opieki jest sam opiekun i jego cechy osobowe, takie jak: wrażliwość i zainteresowanie losem innych ludzi, umiejętność wnikania w ich sytuacje społeczne oraz gotowość spieszenia z bezinteresowną pomocą potrzebującym jak również ważna jest otwartość w kontaktach z druga osobom i umiejętność zdobywania zaufania. W zakresie kształcenia pracowników opieki nad dzieckiem, podkreśla się, że przy doborze kandydatów za mało się akcentuje się osobowościowe elementy sylwetki wychowawcy, w zbyt małym stopniu wyposaża się go w niezbędne umiejętności.

Ogólne założenia funkcjonowania krótkoterminowych rodzin zastępczych.
W związku ze zmianami ustrojowymi i społecznymi narastał problem opieki nad dziećmi, nie wymagającymi opieki na długi okres czasu, lecz tylko do unormowania ich sytuacji prawnej. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom ustawodawca powołał nowe formę opieki ?pogotowia rodzinne, które zajmują się dziećmi przez okres 12 miesięcy (maksymalnie do l5 miesięcy). Korzeni pogotowi rodzinnych należy szukać w tych samych źródłach, co rodzin zastępczych, z tej przyczyny, iż są one nowym rodzajem rodzin zastępczych. Zastępcze formy opieki rodzinnej od dawna funkcjonują obok instytucjonalnych, przejawiają głownie swoją przewagę w efektach odnoszonych na gruncie opieki i wychowania. Aspekt rodzinny jak najkorzystniejszy dla poprawnego egzystowania dziecka pozbawionego z różnorakich przyczyn możliwości przebywania w rodzinie naturalnej. Szczególnie jest to ważne, gdy dziecko będące w sytuacji trudnej, ciężkiej, traumatycznej, wywołanej kryzysową sytuacją rodzino - prawną może w sposób interwencyjny tafii do środowiska najbardziej mu sprzyjającego. Oszczędzone mu zostają, co wiąże się z przebywaniem w środowisku instytucjonalnym: poczucie osamotnienia, wyalienowanie. W pogotowiu rodzinnym czeka na niego: najczęściej dwoje stałych opiekunów, przytulne warunki mieszkaniowe, przygotowane miejsce do wypoczynku, pracy i zabawy, a przede wszystkim zdrowe rodzinne relacje, które pomogą dziecku zobaczy( świat dorosłych w przyjaznym świetle.

Skupiając uwagę na istocie samych pogotowi rodzinnych należy zaznaczyć, iż doświadczenia krajów zachodnich, głównie Francji, a także Stanów Zjednoczonych, stanowiły bogatą bazę do rozważań nad wprowadzeniem w Polsce projektu zawodowych rodzin zastępczych. We wspomnianych krajach opiekunka do dziecka to zawód wykonywany przez szeroka grupę, wchodzącą w skład pracownik6w socjalnych. Opiekunki są wykwalifikowane i opłacane przez służby społeczne lub odpowiednie stowarzyszenia czy instytucje publiczne. Zajmują się dziećmi, których sytuacja wymaga odseparowania od rodzin naturalnych, dziećmi chorymi, kt6óre z różnych przyczyn nie mogą przebywać w szpitalu, dziećmi, których rodzice pracują zawodowo.
Na początku lat 90-tych zaczęły powstawać projekty dotyczące powołania do życia tego typu rodziny zastępczej - pogotowi rodzinnych, będących jednocześnie alternatywą dla domów dziecka innych form opieki instytucjonalnej.

Etapy wprowadzenia pogotowi rodzinnych polegają na zgromadzeniu informacji o inicjatywach za granicą i w Polsce, rozpowszechnienie rodzinnych form opieki nad dziećmi, uruchomienie programów eksperymentalno - badawczych, opracowanie wniosków.

W czerwcu 1997 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało projekt utworzenia ?licencjonowanych rodzin zastępczych". Role zawodowej rodziny zastępczej mogą pełnić rodziny, które przejdą 3-miesieczny kurs przygotowawczy, zakończony wystawieniem licencji na określony czas, nadzór nad funkcjonowaniem tej rodziny sprawuje kurator i w wypadku nie wywiązywania się z powierzonych zadań może on cofnąć licencję, spełniają wymagane warunki czyli mają minimum średnie wykształcenie, odpowiednie zaplecze materialne, stale miejsce zamieszkania, polskie obywatelstwo, nie mogą, być karani i pozbawieni praw rodzicielskich.

Po przyjęciu dziecka rodzina zawodowa zobowiązana jest do utrzymania kontaktu, z biologiczną matką dziecka, (jeśli posiada ona prawa rodzicielskie), powinna podjąć współpracę z odpowiednim ośrodkiem działającym na rzecz pomocy dziecku, jest gotowa od momentu przyjścia dziecka do rozstania z nim (w przypadku bardzo silnych więzi emocjonalnych pomiędzy dzieckiem a opiekunami dziecko może pozostać w tej rodzinie), przyjmuje miesięczną kwotę, kt6rej polowa stanowi koszt utrzymania dziecka, drugą część - wynagrodzenie dla rodziny.

Decyzje o skierowaniu dziecka do "licencjonowanej" rodziny nalezą do sądów, za zgodą rodziców, pogotowi policyjnych opiekuńczych, dzieci powyżej l3 roku życia, które osobiście wyrażałyby zgodę.
Projekt MEN uwzględniał to, że rodziny te będą podzielone na sprawujące opiekę nad dziećmi małymi, niepełnosprawnymi, nieprzystosowanymi społecznie, będzie cieszył się zainteresowaniem wśród bezrobotnych matek, pobyt dziecka będzie dla niego korzystniejszy, ale i koszt utrzymania dziecka będzie niższy niż w instytucjach.

Ostatecznie rok 2000 przyniósł uregulowania prawne funkcjonowania pogotowi rodzinnych, ale jak wcześniej zostało wykazane, powoływanie tej formy opieki nastąpiło kilka lat wcześniej. Działalność pierwszych pogotowi pokazała, że są one potrzebne i ich działalność przynosi wiele korzyści, dlatego ustawa z dnia 18 lutego 2000 roku o zmianie ustawy o pomocy społecznej wprowadziła nowy typ rodzin zastępczych - pogotowi rodzinnych. Miała ona zwiększyć możliwości zapewnienia rodzinnej opieki dzieciom , szczególnie tym małym, a jej tworzenie pozostać miało w zakresie Powiatowego centrum Pomocy Rodzinie.

Podstawy prawne funkcjonowania pogotowi rodzinnych Ochrona praw rodziny i dziecka zajmuje bardzo istotne miejsce w aktach polskiego prawa. W Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, w art.72 znajduje się zapis, iż państwo zapewnia ochronę praw dziecka i rodziny. "Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych"

Płynące stąd skutki dają podstawę do żądania od organizacji administracji publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacja. Zgodnie z przepisami konstytucyjnymi i ustawodawczymi rodzina pozostaje pod ochroną i opieką państwa. Zasady konstytucyjne zostały rozwinięte w szeregu różnych regulacji prawnych. Zatem odpowiednie przepisy dotyczące praw dziecka i rodziny zostały umieszczone w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, kodeksie postępowania cywilnego i ustawie o pomocy społecznej. Wspieranie rodziny i dziecka leży także w gestii zadań niepaństwowych jednostek administracji publicznej, głównie powiatowych, Kościołów i innych organizacji religijnych.

Zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, w sytuacji, gdy dziecko jest pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej ,,zapewnia się opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej?6 lub placówce opiekuńczo -wychowawczej o charakterze interwencyjnym, rodzinnym, socjalizacyjnym . Umieszczanie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu, w razie pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej umieszczenie dziecka jest możliwe na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka.7 Rodzina, która chce pełnić funkcję zawodowej nie spokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, zawiera ze starostą umowę zlecenie, do której mają zastosowanie odpowiednio przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeksu cywilnego dotyczącego umowy zlecenia. Umowa - zlecenie nie przewiduje okresu urlopowego, jak również zwolnienia chorobowego. Na podstawie takiej umowy pogotowie rodzinne zobowiązane jest do obowiązku opieki i wychowania nad nie więcej niż trojgiem dzieci w wieku do lat 10, w przypadku rodzeństwa liczba ta może być większa, pozbawionych całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, oraz do przyjęcia dziecka doprowadzonego przez policję.

Jeśli w rodzinie nie przebywa troje dzieci, rodzina zobowiązana jest do bycia w gotowości do przyjęcia dzieci. Rodzina zastępcza zobowiązana jest do sprawowania opieki osobiście, a jeśli z powodów losowych lub innych nie wywiązuje się z tego, powinna poinformować Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej8 o zaistniałych powodach i przedstawieniu osoby lub instytucji, która w tym czasie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Pełnienie funkcji pogotowia rodzinnego może być powierzone małżonkom lub osobie nie pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli te osoby dają rękojmie należytego wykonania żądań rodziny zastępczej; mają stale miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, korzystaj z pełni praw cywilnych i obywatelskich; nie są i nie były pozbawione oraz ograniczone we władzy rodzicielskiej, ani tez władza rodzicielska nie została im zawieszona; mają odpowiednie warunki mieszkaniowe i przynajmniej jeden z małżonków posiada stale źródło utrzymania; nie są chore na choroby uniemożliwiające właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim ; nie są osobą całkowicie niezdolną do pracy; wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nim taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu; uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. odbyły szkolenie uzyskały zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez podmiot prowadzący szkolenie (np. Ośrodek Adopcyjno - Opiekuńczy).

Szkolenie nie spokrewnionych rodzin zastępczych z dzieckiem prowadzi się według programów zatwierdzonych przez właściwego ministra do spraw zabezpieczenia społecznego. Zakres tych szkoleń uwzględnia specyfikę opieki wychowania, którego muszą się podjąć rodzice zastępczy. Maja one pomóc im w zdobyciu wiedzy i umiejętności (kompetencji), jakie są potrzebne do spełniania nowych obowiązków. W zakres tych szkoleń wchodzą takie tematy jak powstawanie zespołu do stworzenia stabilizacji życiowej dziecka.

Elementy prawa rodzinnego dotyczące praw dziecka. Wybrane zagadnienia z pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej z uwzględnieniem problemów dotyczących rozwoju dziecka wychowywanego poza rodziną naturalną i wpływu sytuacji kryzysowych na zachowanie i rozwój dziecka w tym; tworzenie się więzi, zaspokajanie potrzeb rozwojowych podopiecznego, sposoby i etapy radzenia sobie ze stratą wzmacnianie więzi rodzinnych. Systemy wychowawcze - dyscyplina, nagrody, wzmocnienia wychowawcze. Budowanie bezpiecznych i trwałych związków. Podstawowa wiedza o uzależnieniach i ich wpływie na dziecko i rodzinę. Planowanie zmian. Świadome podejmowanie decyzji.

Zasady finansowania rodzin zastępczych.
Szkolenie kończy się wydaniem zaświadczenia kwalifikacyjnego do pełnienia opieki nad dziećmi pozbawionymi rodzinnego ciepła. Zaświadczenie to przedstawia zakres kompetencji, które posiadają opiekunowie, a obejmują one: umiejętności opiekuńcze, zaspakajanie potrzeb rozwojowych dzieci i kompensację opóźnień rozwojowych, wspieranie więzi pomiędzy dziećmi a ich rodzinami, umożliwianie dzieciom nawiązywanie trwałych, bezpiecznych, pozytywnych związków na cale życie, praca z innymi członkami zespołu w celu rozwiązywania problemów dziecka lub całej rodziny.
Celem szkolenia jest to, aby nowi opiekunowie mogli spojrzeć na dzieci nie tylko przez pryzmat współczucia i własnych potrzeb, ale przede wszystkim przez pryzmat najważniejszego problemu osieroconych i opuszczonych dzieci - straty rodziców i domu.
Rodzina zastępcza zgodnie z podpisaną umową pomiędzy nią a starostą lub innym organem administracji publicznej do tego uprawnionym (w Krakowie, gdzie przeprowadzone zostały badania, z Prezydentem Miasta Krakowa) zobowiązuje się do zapewnienia umieszczonym u nich dzieci podobnych warunków jak w rodzinie naturalnej rozwoju psychofizycznego i społecznego: zaspakajania potrzeb indywidualnych w zależności od stanu zdrowia i poziomu rozwoju, zaspakajania potrzeb edukacyjnych w tym zakupu podręczników, przyborów szkolnych, odpowiednich warunków wypoczynku wakacyjnego i wyjazdu w ramach ,,zielonej szkoły".
Zgodnie z art. l5 rozporządzenia do ustawy o pomocy społecznej, rodzinie zapewnia się udzielenie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania, które wynosi miesięcznie w przypadku dziecka :

do lat 7 - 60% podstawy, wynoszącej 162l zł.
do lat 7 , posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności -80% podstawy
od lat7 do lat l8 posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności - 80 % podstawy
od lat 7 do lat 18 - 60 % podstawy
Ponadto pogotowie rodzinne zobowiązane jest:
do prowadzenia rejestru dla każdego dziecka ,w którym będą dokonywane wpisy wizyt u specjalistów (terminy diagnoza, zalecenia) przeprowadzenia obowiązkowej konsultacji neurologicznej dla dzieci w wieki do 12 miesięcy życia i leczenia stomatologicznego dzieci w wieku powyżej 3 roku życia gromadzenia dokumentacji i występowania z wnioskiem o orzeczenie stopnia niepełnosprawności dziecka oraz wypłatę zasiłku pielęgnacyjnego, świadczeń rentowych dla dzieci ustalenia uprawnień dziecka do świadczeń pieniężnych (w tym dochodów dzieci) i podejmowania działań w celu ich egzekwowania. W przypadku zmiany sytuacji dochodowej dziecka informowanie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej o zaistniałych okolicznościach, przekazywanie rzeczy osobistych dzieci, zabawek, odzieży, podręczników w przypadku przejścia dzieci do rodzin naturalnych, przysposabiających lub innych form opieki zastępczej.

Rodzina zastępcza ma za zadanie podejmowanie działań mających na celu zapewnienie powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub przygotowanie do przysposobienia albo umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej. W tym rodzina zastępcza powinna:
współpracować z ośrodkami adopcyjno opiekuńczymi, sądem opiekuńczym, kuratorami oraz instytucjami zajmującymi się sprawami dziecka podtrzymywać kontakty emocjonalne z rodziną naturalną i bliskimi osobami umożliwiać kontakty z rodziną naturalną kandydatami na rodzinę przysposabiającą lub zastępczą w tym także w miejscu zamieszkania rodziny zastępczej.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Socjalnej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ma udzielać wsparcia w zgłaszanych przez rodzinę problemów w szczególności dotyczących stanu zdrowia, postępów w nauce trudności wychowawczych, w tym samowolnym oddaleniu się dziecka z rodziny zastępczej trwającym dłużej niż 24 godziny trudności w sprawowaniu opieki nad dzieckiem, przerwy w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem, jeżeli przerwa trwa dłużej niż jeden miesiąc.

PCPR ma obowiązek udzielenia rodzinie informacji na temat sytuacji rodzinnej dziecka, jego specyficznych potrzebach wynikających z orzeczenia o niepełnosprawności, udziału w zamieciach rewalidacyjnych lub konieczności objęcia go pomocą profilaktyczno - wychowawczą lub resocjalizacyjną.

W przypadkach tego wymagających PCPR udziela rodzinie zastępczej informacji o konieczności uzyskania porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej poradni specjalistycznej.

Zawodowa rodzina zastępcza pełniąca zadania pogotowia rodzinnego otrzymuje wynagrodzenie w okresie pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka w wysokości 80 % podstawy. Natomiast z dniem przyjęcia pierwszego dziecka otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 120 % podstawy, wynagrodzenie to wzrasta o 20%, jeżeli w pogotowiu przebywa więcej niż troje dzieci w okresie dłuższym niż l0 dni w miesiącu lub są to dzieci:

w wieku do lat siedmiu
umieszczone w rodzinie na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawie nieletnich, lub
posiadające orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o umiarkowanym lub
znacznym stopniu niepełnosprawności15 Podstawa wynagrodzenia wynosi 1621,00 zł
zgodnie z art.78 ustawy o pomocy społecznej.

W przypadku, gdy osoba, prowadząca pogotowie rodzinne nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym, składkę opłaca starosta jako podmiot zawierający umowę w wysokości 7,5% przeciętnego wynagrodzenia.

Instytucje wspierające pogotowia rodzinne w opiece nad dziećmi.
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie rodzin zastępczych i zawartą umową realizując zadanie prowadzenia pogotowia rodzinnego, osoby zajmujące się tym zleceniem zobowiązane są ścisłej i stałej współpracy z sądami opiekuńczymi, MOPS w Krakowie (gdzie przeprowadzone zostały badania do niniejszej pracy), Ośrodkami Adopcyjno - Opiekuńczymi i kuratorami sądowymi. Zawodowe rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego mają obowiązek informowania MOPS-u o istotnych sprawach dotyczących dziecka, zaś MOPS udziela rodzinie pomocy w rozwiązywaniu zgłaszanych problemów. Współpraca z szeregiem instytucji zajmujących się uregulowaniem sytuacji dziecka polega przede wszystkim na stałej wymianie informacji na temat dziecka oraz na gromadzeniu i przekazywaniu tych informacji zarówno instytucjom jak i rodzinie biologicznej, przyszłej zastępczej bądź adopcyjnej. W kilku zadaniach przedstawimy zadania poszczególnych instytucji, które biorą udział w systemie pomocy dziecku i rodzinie.

Pod względem prawnym nad losami dziecka czuwają sądy rodzinne, które kierują się jego dobrem i działają w jego imieniu przy podejmowaniu istotnych decyzji. Sady opiekuńczo - rodzinne są instytucją, która decyduje o formie opieki nad dzieckiem, wydaje postanowienie o umieszczeniu dziecka w pogotowiu rodzinnym, rodzinie zastępczej lub innej placówce opiekuńczej; ustanawia nadzór kuratorski nad rodziną wydaje postanowienia dotyczące rodziny ze wskazaniem warunków do ponownej integracji rodziny biologicznej. Sąd na podstawie informacji uzyskanych od kuratorów, Ośrodka Adopcyjno -Opiekuńczego pracującego z rodziną biologiczną dziecka, opinii pogotowia rodzinnego, badań psychologicznych i pedagogicznych podejmuje decyzję o dalszych losach dziecka. Może to być powrót dziecka do rodziny biologicznej, umieszczenie go w rodzinie zastępczej długoterminowej lub postanowienie o adopcji.

Jednostki organizacyjne pomocy społecznej, do których należą Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej pełnią funkcje scalającą i koordynującą wszelkie działania wspomagające wzglądem rodziny biologicznej, dziecka, pogotowia rodzinnego. Dzięki prowadzonym wywiadom środowiskowym posiadają wszechstronną wiedzę o sytuacji w rodzinach biologicznych i zastępczych. Szybka i rzetelna wymiana, informacji na temat problemów dziecka i jego rodziny umożliwia podjęcie odpowiednich działań w celu ich rozwiązania. Informacje te są przekazywane innym instytucjom działających w ramach systemu pomocy rodzinie i dziecku. MOPS dobiera rodziny wyszkolone przez Ośrodki Adopcyjno - Opiekuńcze w oparciu o ustalone przez siebie kryteria do wykonywania funkcji pogotowia rodzinnego. Organizuje spotkania pogotowi rodzinnych, w ramach tzw. ,,grup wsparcia" poprzez zajęcia psycho -edukacyjne podnoszące kompetencje zawodowe i przyczyniające się do dobrej współpracy. Stosuje jednolitą dokumentację na temat funkcjonowania pogotowi rodzinnych, co sprzyja zachowaniu odpowiedniego standardu jakości pracy zawodowych rodzin zastępczych. Monitoruje prace prowadzoną przez Ośrodki Adopcyjno - Opiekuńcze z rodziną biologiczną dzieci przebywających w pogotowiach rodzinnych. Pracownicy socjalni MOPS zbierają potrzebne informacje o rodzinie biologicznej pod kątem możliwości opiekuńczo -wychowawczych rodziny biologicznej . Zostają one wykorzystane na comiesięcznym spotkaniu pracowników MOPS i przedstawicieli poszczególnych Ośrodków Adopcyjno - Opiekuńczych działających na terenie Krakowa, w celu omówienia wspólnych ustaleń i bieżących problemów dotyczących sytuacji dzieci przebywających w pogotowiach rodzinnych. Wspólnie z Ośrodkami Adopcyjno - Opiekuńczymi MOPS udziela porad we wszystkich sprawach związanych z pracą w pogotowiu rodzinnym zarówno dla samych pogotowi, kandydatów do pełnienia tej roli, jak i również instytucji współpracujących.16 Powyżej przedstawione zadania Krakowski MOPS realizuje w ramach programu ? W stronę rodziny" zapoczątkowanego w grudniu 2002roku. Ośrodki Adopcyjno Opiekuńcze odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu pogotowi rodzinnych. Zadaniem OA-O jest m.in. przygotowanie osób do prowadzenia pogotowia rodzinnego, wspieranie ich w sprawowaniu opieki nad dziećmi. Każdy OA-O opiekuje się konkretnym pogotowiem, służy pomocą dzieciom tam umieszczanym i ich rodzinom naturalnym. Wspieranie pogotowia rodzinnego przez Ośrodek Adopcyjna - Opiekuńczy ma charakter systemowy, obejmuje trzy główne obszary integralnie ze sobą związane: pogotowie, dzieci przebywające w nim na okres czasowy i rodziny biologiczne.

Pracownicy ośrodka diagnozują sytuacje rodziny biologicznej dzieci tak, aby poznać ich problemy, potrzeby, wskazać możliwości pomocy. Nawiązują kontakt ze wszystkimi osobami i instytucjami, które znają rodzinę - krewnymi, kuratorami, pracownikami filii MOPS-u, szkołami, przedszkolami, policją sądem rodzinnym oraz tymi, którzy mogą jej pomóc np. poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Diagnozowanie rodziny pomaga stwierdzić, czy rodzina biologiczna dziecka przebywającego w pogotowiu wymaga pomocy specjalistycznej (terapeutycznej, pedagogicznej, medycznej i innej). Pozwala to na podjecie wobec nich koniecznych kroków, np. specjalistycznego leczenia, rehabilitacji lub terapii.

Psychologowie ośrodka diagnozują dzieci przebywające w rodzinnych pogotowiach, a jeśli zachodzi taka potrzeba, prowadzą z nimi odpowiednią terapie.
Zebrane informacje służy stworzeniu planu ratowania rodziny tak, aby mogła ona prawidłowo funkcjonować i samodzielnie wychowywać swoje dzieci. W tworzeniu takiego planu biorą udział poszczególni członkowie rodziny przy pomocy pracownika Ośrodka i przedstawiciela MOPS-u, akceptuje go i zobowiązują się do jego wykonania w określonym terminie.

Ośrodek współuczestniczy w planowaniu i organizacji kontaktów rodziny biologicznej z dziećmi przebywającymi w pogotowiu. Spotkania takie odbywają się w zależności od sytuacji na terenie Ośrodka lub w pogotowiu. Przebieg kontaktów oraz relacje między rodzicami a dziećmi są obserwowane i analizowane przez pracowników Ośrodka. Sprawozdania z odwiedzin są istotnym elementem całościowej diagnozy rodziny, a także ważnym materiałem dla potrzeb sądu.

Jeśli po jakimś czasie sytuacja rodziny poprawi się na tyle, że dziecko może bezpiecznie do niej powrócić, Ośrodek Adopcyjno- Opiekuńczy:
pomaga rodzinie w sprawach formalno prawnych i organizacyjnych związanych z powrotem dzieci po decyzji sądu o powrocie dzieci obejmuje rodzinę długofalową pomocą psychologiczną. Jeśli sąd postanowi, że dzieci nie mogą powrócić do rodziny biologicznej, Ośrodek podejmuje zgodnie z prawem działania zmierzające do umieszczenia dzieci w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej. Ważnym działaniem ośrodka od strony rodziny prowadz4cej pogotowie jest wsparcie, jakie mogą oni uzyskać po odejściu dzieci z ich domu - często przychodzą do nich nieporadne, bezbronne noworodki, a odchodzą biegające pełne życia dzieciaki. Naturalną jest więź, jaka zrodziła się pomiędzy opiekunami a podopiecznymi i bardzo pomocne jest wsparcie psychologiczne w chwili rozstania. Działania Ośrodka mają służyć jak najlepszej pracy pogotowi oraz skutecznej pomocy rodzinie dyzfunkcyjnej zagrożonej utratą dzieci. Do szerokiej współpracy nad rozwiązaniem sytuacji życiowej dziecka i jego rodziny włączone są również plac6wki oświatowe, do których nalezą: szkoła, przedszkola, poradnie psychologiczno- pedagogiczne, kluby socjoterapeutyczne, pedagodzy szkolni. Szczególną rolę ma pedagog szkolny, który powinien wspierać dziecko w środowisku szkolnym, jest jego rzecznikiem w relacjach z nauczycielami i pomaga mu kształtować prawidłowe relacje w środowisku rówieśniczym. Pedagog kontaktuje dziecko z pracownikami poradni psychologiczno - pedagogicznej, których zadaniem jest zdiagnozowanie poziomu rozwoju psychicznego dziecka, określenie ewentualnych deficytów rozwojowych oraz prowadzenie terapii trudności emocjonalnych i społecznych. Należy wymienić również inne instytucje współpracujące z placówkami pomocy społecznej na rzecz rodziny. Do nich będą należeć: ośrodki zdrowia (o środki leczenia dla dorosłych i dzieci, Poradnie Zdrowia Psychicznego, ośrodki leczenia uzależnień itp.) jak i jednostki oświaty, Poradnie Pedagogiczno - Psychologiczne, Poradnie pomocy psychologicznej dla dzieci, młodzieży i Rodziny, a także kluby socjoterapeutyczne, świetlice środowiskowe.

Odpowiedzialnym za koordynowanie i nadzorowanie współpracy pomiędzy wyżej wymienionymi Instytucjami jest Powiatowy (w tym przypadku Miejski) Ośrodek Pomocy Społecznej, dlatego tak ważnym jest to, by organizacja i sprawność przepływu informacji między nimi był rzetelny.