Dokuczliwe alergie

Środowisko, w którym żyjemy, nie jest do końca przyjazne człowiekowi. Wnioski takie można wysnuć nie tylko na podstawie czasem ponurych prognoz i ocen ekologów ? czasem wystarczy do takiej oceny zwykła obserwacja najbliższego nam otoczenia. Ludzie chorują coraz częściej, a choroby, na które zapadają, nie tak dawno nie należały do codziennego zestawu bolączek. Na czoło ewentualnej listy wysuwają się alergie.

Na początku wieku alergie były problemem jedynie około jeden procent społeczeństwa. Nie znano wówczas także antybiotyków, szczepień ochronnych, nie używano środków czystości. Na powierzchni skóry, na błonach śluzowych każdego człowieka było bardzo dużo bakterii, których nie umiano się pozbyć. Powodowały one plagi dziesiątkujące całe społeczeństwa. W końcu medycyna zaczęła stopniowo, ale coraz bardziej skutecznie, zwalczać bakterie bytujące na błonach śluzowych i skórze. Okazało się wówczas, że gdy układ immunologiczny nie jest zajęty walką z wirusami i bakteriami, to zaczyna kierować się przeciwko pyłkom, roztoczom i pleśniom.

Obecnie choroby alergiczne należą do jednych z najczęściej występujących schorzeń współczesnej cywilizacji. Szacuje się, że na alergię w zależności od postaci choroby choruje od 10-30% populacji. Większość z chorób alergicznych ma charakter przewlekły i chorzy muszą być leczeni systematycznie, nieraz przez całe życie (tak jest w przypadku astmy oskrzelowej). Alergia spowodowana jest nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na pewne czynniki. Chroni on człowieka przed procesami dezintegracji, wywołanymi różnymi czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi. W tym przed agresją drobnoustrojów, stanowiąc system obrony organizmu przed infekcjami.

Alergia ma podłoże genetyczne, bardzo często występuje rodzinnie. Gen alergii kontrolujący wytwarzanie immunoglobuliny IgE znajduje się na piątym chromosomie. Żeby jednak doszło do ujawnienia się alergii, predysponowana dziedzicznie (rodzinnie) do niej osoba musi się bardzo wcześnie, jeszcze w wieku niemowlęcym, zetknąć z substancją uczulającą - alergenem, i to w odpowiednio dużym stężeniu.

W zasadzie alergenem może być każda substancja, z którą organizm ma kontakt (substancje wdychane, dotykane, połykane czy wstrzykiwane). Przy pierwszym kontakcie z daną substancją układ odpornościowy organizmu reaguje wytwarzaniem odpowiednich dla tej substancji przeciwciał. Nie dochodzi wtedy do żadnych reakcji. Przy kolejnym spotkaniu alergeny mogą wywołać patologiczne reakcje alergiczne. Rozpoznanie takiej substancji prowadzącej do objawów alergii nie jest łatwe, jednak jest warunkiem rozpoczęcia leczenia. Ustalenie, co jest alergenem jest możliwe dzięki badaniom laboratoryjnym oraz testom alergicznym.

Podkreśla się bardzo duży udział czynników środowiskowych w rozwoju alergii. Bardzo charakterystyczny jest wzrost zapadalności na różne alergie mieszkańców Europy środkowo-wschodniej, którzy w ostatnim dziesięcioleciu szybko przyjęli zachodni styl życia. Ogromną rolę odgrywają współczesne zanieczyszczenia, szczególnie atmosfery. Wyziewy z elektrowni, silników, szczególnie dieslowskich, z całą pewnościa nasilają objawy u chorych na astmę i katar sienny, sezonowy i całoroczny. Szczególnie niebezpieczna jest mieszanka składająca się z dwutlenku siarki, tlenków azotu i drobnych cząsteczek emitowanych przez silniki Diesla. Niebagatelną rolę w nasilaniu się alergii odgrywają zanieczyszczenia domowe: kurz, preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, wyziewy z kuchni, palenie papierosów.

Alergię nietrudno rozpoznać, jeśli objawy występują szybko po zadziałaniu poznanego alergenu. Napad kichania, wycieku z nosa, łzawienia i swędzenia spojówek w słoneczny dzień - to bez wątpienia katar sienny. Nocny napad kaszlu, duszności, świszczącego oddechu u młodej osoby to niemal pewna astma. Zaczerwienienie skóry, świąd i bąble po zjedzeniu truskawek czy orzeszków ziemnych - to nic innego jak tylko alergia pokarmowa. Bolesny obrzęk skóry, nasilona pokrzywka po użądleniu osy to też bez wątpienia alergia.

W alergii pokarmowej w celu wykrycia alergenu stosuje się diety eliminacyjne, polegające na wykluczaniu z diety podejrzanych potraw. Dzięki temu można wspólnie z pacjentem ustalić, który z kolejnych eliminowanych produktów był sprawcą objawów alergii. Do rozpoznania astmy wystarczają badania spirometryczne, polegające na pomiarach ilościowych wdychanego i wydychanego powietrza, statycznych i dynamicznych, uwzględniających prędkość przepływu powietrza w drogach oddechowych.

Leczenie alergii jest wielokierunkowe. Najważniejsze jest rozpoznanie alergenu i o ile to możliwe unikanie go. W przypadku alergii pokarmowej czy alergii na jady owadów jest to w pełni możliwe. Jeśli ktoś jest uczulony na pyłki roślin, to niewiele może zrobić, choć oczywiście powinien unikać miejsc o dużym stężeniu pyłków w powietrzu. Małe dzieci, szczególnie niemowlęta z rodzin alergicznych, powinny być chronione przed znanymi alergenami, zwłaszcza przed roztoczami kurzu domowego i alergenami zwierząt domowych. W mieszkaniach alergików nie powinno się trzymać mebli tapicerowanych, dywanów, pościel powinna być bardzo często zmieniana, mieszkania wietrzone, nie powinno się w nich palić papierosów, kuchnie powinny być widne z wyciągami. Nie powino się stosować klimatyzacji. Wymiana powietrza powinna być jak najczęstsza. Nie powinno się mieć w domu zwierząt.

Do leczenia kataru siennego doskonale nadają się leki przeciwobrzękowe, takie jak ksylometazolina lub leki przeciwhistaminowe, jak cetryzyna czy laratydyna. W astmie - leki te nie są skuteczne. Trzeba podać środki rozszerzające oskrzela i leki przeciwzapalne - kromony i glikokortykosteroidy.

W przypadku bardzo szybko rozwijającego się rumienia skóry, któremu towarzyszy uczucie duszności, zawrót głowy, osłabienie - należy jak najszybciej wstrzyknąć pod skórę adreanalinę. Osoby cierpiące na poważne odczyny alergiczne na pokarm powinny nosić ze sobą strzykawki z adrenaliną. Dzieci ze skłonością do uczuleń powinny mieć na ubrankach naszywki informujące o chorobie.

Regularne ćwiczenia prowadzą do uzyskania lepszej wydolności układu krążenia i oddychania oraz optymalnego przygotowania mięśni u wszystkich, a szczególnie tych, którzy na co dzień walczą z astmą oskrzelową. Ćwiczenia wzmacniają nie tylko mięśnie oddechowe, ale także inne grupy mięśni. Po pierwsze: przy mocniejszych mięśniach brzucha przepona (główny mięsień wdechowy) jest bardziej efektywna. Po drugie: jeżeli mięśnie posturalne (odpowiedzialne za prawidłową postawę) będą lepiej wytrenowane, zostaną stworzone lepsze warunki do oddychania przez powiększenie wymiarów klatki piersiowej. Po trzecie: wytrenowany mięsień potrzebuje mniej energii (tlenu) do pracy niż mięsień słaby. W związku z tym przy napadach duszności gdy wzmaga się napięcie mięśniowe, występuje mniejsze zużycie tlenu.